vendredi 6 octobre 2017

LA TERRE ET LE MONDE EN YORUBA


LA TERRE ET LE MONDE


LA NATURE



air afẹ́

arbre igi

argent fàdákà

bois pákó

branche ẹ̀ka igi, ipẹ̀ka

brouillard ìkúùkù

chaleur iṣù-iná, ìgbóná

ciel sánmà, ọ̀run

côte etí-òkún

couleur àwọ̀

désert ìyàngbẹ-ilẹ̀

eau omi

éclair ìmọ̀nàmọ́ná

étoile ìràwọ̀

fer irin

feu iná

feuille ewé, ewéko

fleur àdòdó, òdódó

fleuve isọ̀n-omi, odò

forêt igbó, aginjù

froid otútù

fumée eéfín

glace yìnyín

herbe pápá

île erékùṣú

inondation àgbàrá

lac adágùn odò

lumière ìtànná

lune òṣùpá

mer odò, òkun

monde ayé

montagne òkègíga

neige yìnyín, omi-dídì

nuage sánmà

ombre ibojì, ìji

or wúrà, ìṣùu góòlù

papier ìwé, tákàdá

pierre òkúta

plante ẹ̀gbìn, ohun ọ̀gbìn

pluie òjò

poussière erukutu, eruku

racine irìn

rocher àpáta

sable yanrìn, iyanrìn

soleil oòrún

tempête ìjì, èfúùfù

Terre ayé

terre iyẹ̀pẹ̀, erùpẹ̀ ilẹ́

vent afẹ́fẹ́

verre dígí

LES NOMS DES ANIMAUX EN LANGUE YORUBA



LES ANIMAUX


animal ẹranko

abeille oyin, èbì

agneau ọ̀dọ́ àgùntàn

aigle ẹyẹ idì

âne kẹ́tẹ́ kẹ́tẹ́

araignée alá-ntakùn kòkòrò ẹlẹsẹ̀mẹ́jọ

autruche ẹyẹ ògò-ngò

baleine àbùùbùtan

canard pẹ́pẹ́yẹ, abo-pẹ́pẹ́yẹ

cerf àgbọ̀n rín

chameau ràkúnmí, ìbakasíẹ

chat ológbò, ológinín

cheval ẹṣin

chèvre ewúrẹ́, èkérègbè

chien ajá

cochon ẹlẹ́dẹ̀

coq àkùkọ

crabe akàn, alákàn

crapaud ọ̀pọ̀lọ́

crocodile ọ̀nì

écureuil ọ̀kẹ́rẹ́

éléphant erin, àjànàkú

escargot ìgbín

fourmi eèra, èèrùn

girafe àgùnfọ́n

gorille ìnọ̀ki

grenouille àkèré, kọ̀-nkọ̀

guêpe agbọ́n

hérisson aaka

hibou òwìwí

hippopotame ẹṣin-omi, akáko

insecte kòkòrò ẹlẹ́sẹ̀mẹ́fà

kangourou kangarú

lapin ehoro

léopard àmọ̀tẹ́kùn

lézard alá-ngbá, aláàmù

libellule lámilámi

lièvre ehoro

lion kìnìún

loup ajá igbó

mouche agboolé oníyẹ̌méjì

moustique ẹ̀fọn, yànmù-yánmú

mouton àgùntàn

oie tòló tòló

oiseau ẹyẹ

ours esì

panthère àmọ̀tẹ́kùn

papillon labalábá

perroquet oódẹ, odídẹ, odídẹrẹ́

pigeon ẹyẹlé

poisson ẹja

poule adìẹ, àkùkọ

puce eegbọn

rat èkúté, èkúté-ilé

renard kọ̀lọ̀kọ̀lọ̀

requin akurá, ekurá

rhinocéros àgbán réré

sangsue eṣúṣú, eéṣú

sauterelle ẹlẹ́tẹ

serpent ejò

singe ọ̀bọ

souris èkúté

taureau akọ màlúú

tigre àmòtẹ́kùn

tortue awun, alábawun

vache màlúu

veau ọmọ màlúù, ẹgbọ̀rọ̀

zèbre ẹṣin abìlà

LES DIFFERENTES PARTIES DU CORPS HUMAIN EN YORUBA


LE CORPS HUMAIN

artère   ìṣọ̀n-àlọ
barbe   irùngbọ̀n
bouche   ẹnu
bras   apá
cerveau   ọpọlọ
cheveu   irun
cheville   ọrùn-ẹsẹ̀
cil   irun-ìpénpéjú, irun bèbè-ojú               
coeur   ọkàn
colonne vertébrale   ọ̀pá-ẹ̀hìn
corps   ara
côte   ìhà
cou   ọrùn
coude   ìgopá, ìgunpá
crâne   agbárí
cuisse   itan                     
dent   ehín
doigt    ìka ọwọ́
dos   ẹ̀hìn
épaule   èjiká
estomac   inú, ikù
fesse   ìdí
foie   ẹ̀dọ̀, ẹ̀dọ̀kí
front   ìpọ̀njú
genou   orúnkún, eékún
gorge   ọ̀fun
hanche   ìbàdí
intestin   ìfun onjẹ
jambe   irè
joue   ẹ̀rẹ̀kẹ́
langue   ahọ́n
larme   omije               
lèvre   ètè
mâchoire   eegun àgbọ̀n
main   ọwọ́
menton   àgbọ̀n
moustache   irun ètè, irun imú           
muscle   iṣan
narine   ihò imú
nerf   ẹ̀sọ
nez  imú
nombril   idodo
nuque   ẹ̀hìn ọrùn, ẹ̀hín-rùn
oeil   ojú, ẹyinjú
ongle   èékán ọwọ́
oreille   etí
orteil   ìka ẹsẹ̀
os   eegun
paupière   ìpénpéjú, bèbè-ojú
peau   ìwọ̀, ìwọ̀ ara
pied   ẹsẹ̀
poignet   ọrùn ọwọ́
poing   ẹ̀ṣẹ́
poitrine   àyà
pouce   àtà-npàkò
pouls   ìsọ, ìsọ ìṣọ̀n-ara
poumon   ẹ̀dọ̀fóró, ẹ̀dọ̀fúyẹ́
rein   iwe
ride   ìhunjọ
salive   itọ́
sang   ẹ̀jẹ̀
sein   ọmú, ọyọ̀n
sourcil   irun ojú
squelette   eegun ara, àgbéró ara
sueur   òógùn
talon   ẹ̀hìn ẹsẹ̀
tête   orí
veine   ìṣàn àbọ̀
ventre   inú, ikù
visage   iwá-ojú

LES NOMS DES TEMPS EN YORUBA


LE TEMPS

LA DIVISION DU TEMPS

matin   àárọ̀, òwúrọ̀
midi   ọjọ́kanrí
soir   ìrọ̀lẹ́, àṣálẹ́
nuit   òru

jour   ọjọ́
semaine   ọ̀sẹ̀ kan
mois   oṣù
année   ọdún

minute   ìṣẹ́jú
heure   wákàtí

hier   àná
aujourd'hui   òní
demain   ọ̀la

LES NOMBRES EN LANGUE YORUBA



1 ení

2 èjì

3 ẹ̀ta

4 ẹ̀rin

5 àrún

6 ẹ̀fà

7 èje

8 ẹ̀jọ

9 ẹ̀sán

10 ẹ̀wá, ìdì kan



11 ọ̀kànlá, ìdìkan lé kan

12 èjilá, ìdìkan l՚ éji

13 ẹ̀talá, ìdìkan l՚ ẹ̀ta

14 ẹ̀rinlá, ìdìkan l՚ ẹ́rin

15 àrúndínlógún, ìdìkan l՚ árǔn

16 ẹ̀rindínlógún, ìdìkan l՚ ẹ̀fà

17 ẹ̀tadínlógún, ìdìkan l՚ èje

18 èjìdínlógún, ìdìkan l՚ ẹ́jọ

19 ọ̀kàndínlógún, ìdìkan l՚ ẹ́sǎn







20 ogún, ìdì méjì

21 oókàn lé lógún

30 ọgbọ̀n, ìdì mẹ́ta

40 ogójì, ìdì mẹ́rin

50 àádọ́ta, ìdì márǔn

60 ọgọ́ta, ìdì mẹ́fạ̀

70 àádọ́rin, ìdì méje

80 ọgọ́rin, ìdì mẹ́jọ

90 àádọ́rún, ìdì mẹ́sǎn

100 ọgọ́rǔn, àpò kan

1000 ẹgbẹ̀rún, ọ̀kẹ́ kan